ملاسماده
ای است که در جریان عبور استخراج قند از چغندر قند و نیشکر پس از اینکه
شیره قند غلیظ شدهو از توربینها عبور کرد باقی میماند.ملاس یک شربت غلیظی
است که برحسب اینکه قند و نیشکر گرفته شده باشد، به طور متوسط دارای 65-45
درصدقند ودر حدود 10 درصد مواد معدنی و مقداری آمید و مقدار خیلی کمی مواد
آلبومی نوئید دارد. ملاس نیشکر ازنظر مقدار قند خیلی از ملاس چغندر قند غنی
تر است (65 درصد در مقابل 45 درصد)به طوری که در اغلب کارخانجات از ملاس
حاصل نیز مجددا قند گیری می نمایند.
ملاس استخراج اول رنگ روشنی است . آن را Firstextractionگویند.
ملاس استخراج دوم به رنگ کمی تیره است .آن را Secondextractionمی نامند.
ملاس استخراج سوم رنگ قهوه ای تیره است و ان را Thirdextraction می نامند.
درهر یک صد گرم ملاس استخراج اول مواد زیر وجود دارد:آب
24 گرم ،انرژی غذایی 252 کالری،هیدراتهای کربن 65 گرم،کلسیم 165 میلی
گرم،فسفر 45 میلی گرم ،سدیم 15 میلی گرم ،ویتامین ،پتاسیم 917 میلی
گرم،تیامین 70/0 میلی گرم،ریبو فلاوین حدود 60/0 میلی گرم و نیاسین حدود
2/0 میلی گرم.
در هریک صد گرم ملاس استخراج دوم مواد زیر وجود دارد:آب
24 گرم ،انرژی غذایی 232 کالری ،هیدراتهای کربن 60 گرم ،کلسیم 290 میلی
گرم ،فسفر 69 میلی گرم،آهن 6 میلی گرم ،سدیم 37 میلی گرم ،پتاسیم 1063 میلی
گرم ،رایبوفلاوین 12/0میلی گرم و نیاسین 2/1 میلی گرم.
در هر یک صد گرم ملاس استخراج سوم مواد زیر وجود دارد:آب
24 گرم ،انرژی غدایی 213 کالری،هیدراتهای کربن55 گرم ،کلسیم 684 میلی گرم
،فسفر 84 میلی رگم،آهن 16 میلی گرم،سدیم 96 میلی گرم،پتاسم 2927 میل
یگرم،تیامین11/0 میلی گرم،رایبون فلاوین 19/0 میلی گرم ،نیاسین 2 میلی گرم.
به طوری که ملاحضه می شود ملاس سیاه از نظر مقدار آهن و پتاسیم و تا حدودی کلسیم در ردیف پر ارزشترین و غنی ترین منابع است.
خواص و کاربرد:ملاس
را اگر مخلوط با علوفه به گاو شیری بدهند ایجاد اشتهای فراوان کرده و در
پروار کردن خیلی نتیجه بخش است ،البته در مقدار آن اسراف نباید کرد زیرا
اسهال شدید می گیرند.
این خوراک، خاصیت انرژی زایی و مُلین بودن دارد. میتوان تا دهدرصد از آن
را در جیره غذایی روزانه در نظر گرفت. شروع تغذیه با این خوراک باید کمکم
باشد. ملاس جایگزین خوبی برای غذایی مانند جو و ذرت است.
استفاده
از ضایعات برای کمشدن قیمت جیره غذایی و استفاه بهتر و بیشتر از محصولات
فرعی کارخانه ها بسیار مناسب است. ولی مصرف بیشتر از اندازه و ناگهانی این
مواد باعث ناراحتی های شدید گوارشی برایدام میشود. برای مثال، استفاده از
چغندر خوراکی، خربزه، هندوانه و صیفىجات دیگر باید کمکم شروع شود. یعنی
از روزی دویست گرم شروع شود در پایان هم کم کم قطع شود.
روش غنی سازی کاه
به دلیل استفاده زیاد کاه در تغذیه دام، غنی سازی این علوفه اهمیت زیادی
دارد. برایغنی سازی کاه، ابتدا آب و مقدار مشخصی اوره را با هم مخلوط
میکنند. اگر ملاس هم وجود داشته باشد، مقدار مشخی از ملاس هم با آن مخلوط
میکنند. وقتی اوره و ملاس در آب به خوبی حل شد، آن را بر روی توده کاه
میپاشندو کاه را به هم مىزنند. سپس آب را در داخل سیلوی سیمانی میریزند و
فشرده میکنند. با این کار هوی داخل سیلو خارج میشود. سپس اب استفاده از
پلاستیک روی آن را میپوشانند. این کاه به مدت بیست و پنج روز به همین صورت
باقی میماند و سپس مصرف میشود.
مقدار ماده های لازم برای غنی سازی کاهملاس ۴تا ۱۰کیلوگرم
کاه ۱۰۰کیلوگرم
آب ۵۰تا ۸۰لیتر
اوره ۴کیلوگرم
فایده های غنی سازی کاه : ۱- پانزده درصد به ارزش غذایی کاه اضافه میشود.
۲- پروتئین کاه بیشتر میشود.
۳- کاه خوش خوراک میشود.
۴- اگر درغنی سازی کاه از ملاس هم استفاده شود، انرژی آن بیشتر میشود.
نکته های مهم در تغذیه دام :
۱- برای جلوگری از نفخ دام باید کاه غنىشده را همراه با علوفه های خشک
دیگر استفاده کرد. مقدار کاه غنىشده را برای گوسفند از دویست گرم و برای
گاو از سیصد گرم در روز شروع میکنند. کمکم این مقدار را بیشتری میکنند.
۲- سبوس به تنهایی، خوراک کنسانتره به حساب نمىآید. از دادن مقدار زیاد
این خوراک به دام خودداری کنید. زیرا باعث کمشدن چربی شیر میشود.
۳- آرد گندم برای تغذیه نشخوارکنندگان مناسب نیست. چون پروتئین موجود در
گندم باعث نفخ در گاو میشود. همچنین حرکت شکمبه را کم میکند و باعث ناراحتی
های گوارشی در دام میشود.